1. Anasayfa
  2. 8.4. Ünite

Atatürk İlke ve İnkılapları Ders Notu

Atatürk İlke ve İnkılapları Ders Notu
0

Atatürk İlke ve İnkılapları Ders Notu

Atatürkçü Düşünce Sistemi Nedir?

Türk milletinin bugün ve gelecekte tam bağımsızlığa, huzur ve refaha sahip olması, aklın ve bilimin rehberliğinde Türk kültürünün çağdaş uygarlık düzeyine çıkarılması amacı ile temel esasları Atatürk tarafından belirlenen gerçekçi fikirlere ve ilkelere Atatürkçü Düşünce Sistemi denir.

Temel İlkeleri

  • Cumhuriyetçilik
  • Milliyetçilik
  • Halkçılık
  • Laiklik
  • Devletçilik
  • İnkılapçılık

Atatürkçü Düşünce Sistemi’nin Özellikleri Nelerdir?

  • Bağımsızlıktan kesinlikle taviz vermez.
  • Düşüncede ve uygulamada gerçekçidir.
  • Halkın ihtiyaçlarından doğmuştur
  • Aklın ve bilimin rehberliğinde Türk milletini çağdaşlaştırmayı amaçlar
  • Türk milletine, millî kimliğini kaybetmeden dünya milletleri arasında hak ettiği yeri kazandırmayı hedef alır.
  • Milli egemenliği esas alır
  • Temelinde Türk kültürü, bağımsızlık, özgürlük, insan ve vatan sevgisi vardır.
  • Temelini Türk tarihinden ve geleneklerinden alır
  • Durağan değil, dinamik bir yapıya sahiptir.
  • Dogmatik değildir.
CUMHURİYETÇİLİK İLKESİ

Devletin yönetim şekli olarak cumhuriyeti benimsemek, korumak ve toplum hayatına yaygınlaştırmaktır. Gücünü halk egemenliğinden alan yönetim şeklinin uygulanmasını esas alır.

    • Cumhuriyet, ulusun egemenliğini kendi elinde tuttuğu ve bunu belirli süreler için seçtiği temsilcileri aracılığıyla kullandığı devlet yönetme biçimi.
Özellikleri Nelerdir?
  • İlk kez Amasya Genelgesi’nde bahsedilmiştir. 
  • Devlet yöneticilerinin seçimle iş başına gelmesi anlayışını savunur.
  • Egemenlik kayıtsız ve şartsız milletindir.
  • Özgür düşünce ortamı vardır.
  • Hukukun üstünlüğü anlayışını savunur.
  • Atatürk, Cumhuriyetçilik ilkesinden kesinlikle taviz verilmemesini istemiştir.
Cumhuriyetçilik İlkesiyle ilgili İnkılaplar ve Gelişmeler:
  • Saltanatın Kaldırılması
  • Halifeliğin Kaldırılması
  • Cumhuriyetin İlanı
  • Kadınlara Seçme ve Seçilme Haklarının Verilmesi
    • Kadınlara Siyasi Hakların verilmesi
    • Kadınlara devlet yönetimine katılma hakkının verilmesi 
  • TBMM’nin açılışı
  • Çok Partili Hayata Geçiş Denemeleri
  • Milletvekili seçme ve seçilme hakkı için vergi verir olma şartının kaldırılması
  • 1921 ve 1924 Anayasalarının kabulü
Cumhuriyetçilik ilkesi ile ilgili karşımıza çıkabilecek temel kavramlar:
  • Millet egemenliği,
  • Hukukun üstünlüğü,
  • Siyasi partiler,
  • Meclisin açılması,
  • Çok partili hayata geçiş denemeleri,
  • Seçimler,
  • Oy kullanmak,
MİLLİYETÇİLİK İLKESİ

Milliyetçilik, ülkenin ve milletin çıkarlarını, bağımsızlığını korumayı, milli değerleri benimsemeyi, kültürel öğelerine sahip çıkmayı amaçlamaktır.

    • Temelinde millet vardır.
    • Millet; Geçmişte birlikte yaşamış, aralarında dil, kültür,
      ülkü ve tarih gibi ortak bağları olan insan topluluğudur.

Mustafa Kemal’e göre dini, dili ne olursa olsun kendini Türk sayan ve Türk olarak yaşayan herkes Türk’tür. Atatürk bunu “Ne Mutlu Türküm Diyene” sözüyle belirtmiştir.

Özellikleri Nelerdir?
  1. Bölücü değildir, birleştirici ve bütünleştiricidir,
  2. Irkçı değildir, eşitlikçidir,
  3. Ulusal bağımsızlığı gerçekleştirmeyi ve pekiştirmeyi amaçlar,
  4. Kurtuluş Savaşı’nın çıkış noktasıdır,
  5. Türk milletinin refahını, mutluluğunu, kültürünü ve varlığını yükseltmeyi amaçlar,
Milliyetçilik İlkesiyle ilgili İnkılaplar ve Gelişmeler:
  • Kabotaj Kanunu,
  • Kapitülasyonların kaldırılması,
  • İzmir İktisat Kongresi’nin toplanması,
  • Yabancı şirketlerin millileştirilmesi (devletleştirilmesi),
  • Türk Tarih Kurumu’nun açılması,
  • Türk Dil Kurumu’nun açılması,
  • TBMM’nin açılması,
  • Türk Parasını Koruma Kanunu’nun çıkarılması,
Milliyetçilik ilkesi ile ilgili karşımıza çıkabilecek temel kavramlar:
  • Türk dili,
  • Benlik (milli benlik)
  • Türk tarihi,
  • Milli ekonomi,
  • Bağımsızlık,
  • Birlik ve beraberlik,
  • Milli kültür
HALKÇILIK İLKESİ

Devletin, halk yararına bir politika izlemesi, halkla hizmet götürmesi, kişilerin dil, mezhep, din, inanç, cinsiyet veya ırklarına göre hiçbir ayrım gözetmeksizin herkese eşit davranması ve sosyal devlet gereği her zaman vatandaşının yanında olmasıdır.

Özellikleri Nelerdir?
  1. Toplumsal barışın sağlanmasını amaçlar,
  2. Tüm sınıf ve zümre ayrımlarını reddeder ve bunları toplumsal barışın bir zehri olarak değerlendirir.
  3. Devlet yönetiminde halkın kendi kendini yönetmesi anlayışını savunur,
  4. Gelir dağılımda dengenin sağlanmasını savunur,
  5. Kanun önünde eşitliği savunur,

 

Halkçılık ilgili İnkılaplar (Yenilikler)
  • Saltanatın kaldırılması,
  • Soyadı Kanunu’nun kabulü,
  • Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun kabulü,
  • Medeni Kanun’un kabulü,
  • Gelire göre vergi alınması, adaletin sağlanması,
  • Cumhuriyetin ilanı,
  • Ayrıcalık belirten unvanların yasaklanması,
  • Aşar vergisinin kaldırılması,
  • Azınlıkların Türk vatandaşı kabul edilerek onların ayrıcalıklarına son verilmesi,
Temel Unsurları
  • Sosyal Devlet,
  • Ayrıcalıksız toplum,
  • Adalet,
  • Eşitlik,
LAİKLİK İLKESİ

Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması şeklinde tanımlanabilir. Laiklik, toplum hayatını ve devletin işleyişini düzenleyen temel kuralların akıl ve bilim esas alınarak yapılmasını savunur.

Özellikleri
  1. Türk inkılabının temelini oluşturur,
  2. Devlet tüm din ve inançlara eşit mesafededir,
  3. Din ve mezhep kavgalarına karşıdır,
  4. Hiç kimsenin dini inancına ve vicdan hürriyetine müdahale edilmez,
  5. Akıl ve bilimi ön plana çıkarır,
  6. Devlet kurumları ve hukuk kuralları akıl ve bilime göre düzenlenir.
Laiklik İlkesiyle ilgili inkılaplar ( yenilikler )
  • Saltanatın kaldırılması,
  • Halifeliğin kaldırılması,
  • Medreselerin kapatılması,
  • Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun kabul edilmesi,
  • Sosyal hayatta dini unvanların kullanımının yasaklanması,
  • Medeni Kanunun kabul edilmesi,
  • Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması,
  • Kılık – kıyafette yeniliklerin yapılması,
  • Milletvekili ve Cumhurbaşkanı yemin metninin değiştirilmesi,
Temel Unsurları:
  • Akıl ve bilim,
  • Din ve inançlara saygı,
  • İnanç özgürlüğü,
  • Din ve vicdan özgürlüğü,
  • Din ve devlet işlerinin ayrılması,
Not:

1921 Anayasası’nda “Devletin dini İslam’dır” maddesi yer almıştı. Bu madde 1924 Anayasası’nda da yerini korumuştu. Ancak Laiklik ile çelişkili bir durum ortaya çıkardığı için 1928 yılında yapılan düzenleme ise söz konusu madde Anayasa’dan çıkarılmıştır.

     Yorum: 1921 Anayasası Laik bir anayasa değildir.

DEVLETÇİLİK İLKESİ

       Devletin ekonomik bağımsızlığını, gelişmesini ve kalkınmasını sağlamak için yatırımların (fabrika vb.) devlet eliyle gerçekleştirilmesi, bu hedefe ulaşabilmek için devletin gerekli olan görev ve sorumluluklarının tamamıdır.

Özellikleri:
  • Devletçilik, özel sektörde yeterli sermayenin olmaması nedeniyle uygulanmıştır,
    • Yani devletçiliğin bir zorunluluktan ortaya çıktığını söyleyebiliriz.
  • Özel sektörün reddedilmesi şeklinde değerlendirilemez,
  • Planlı ekonomiye geçişi savunur,
  • Gelişmiş ve güçlü bir devletin oluşması hedeflenmiştir,
  • Bölgeler arasındaki kalkınma farklılıklarının ortadan kaldırılmasını hedefler,
Devletçilik İlkesiyle ilgili inkılaplar ve gelişmeler:
  • Maden Tetkik Arama Enstitüsü’nün açılması (MTA),
  • Uşak Şeker Fabrikası,
  • Beş Yıllık Kalkınma Planı’nın hazırlanması,
  • Etibank ve Sümerbank’ın açılması,
  • Devlet Üretme Çiftliklerinin açılması,
  • Şişe Cam Fabrikası’nın kurulması,
  • Devlet Demir Yollarının kurulması,
  • Kamu İktisadî Teşebbüslerinin açılması,
Temel Unsurları
Kalkınma Devletin fabrika açması Devlet bankalarının kurulması
Planlı ekonomi Ekonomi – iktisat
İNKILAPÇILIK İLKESİ

Döneminin gerisinde kalmış ve kendini yenilememiş kurumları kaldırarak bunların yerine halkın ihtiyaçlarına cevap verebilen ve dönemin gereklerini yerine getirebilen kurumları açmayı savunur

“ Yapığımız ve yapmakta olduğumuz inkılâpların amacı; Türkiye Cumhuriyeti halkını tamamen modern ve bütün anlamı ile uygar bir topluma ulaştırmaktır.”

                                                                                                                               Mustafa Kemal ATATÜRK

“Türk milletini son yüzyıllarda geri bırakmış olan kurumları yıkarak yerlerine milletin en yüksek uygar gereklere göre ilerlemesini sağlayacak yeni kurumları koymuş olmaktır.”

                                                                                                                                Mustafa Kemal ATATÜRK

 Temel Kavramlar:
  • Batılılaşma,
  • Çağdaşlaşma,
  • Uygarlık – Uygar,
  • Geri kalmış,
  • Yeni kurumların açılması,
  • İlerleme

NOT: Batılılaşmaktan anlatılmak istenilen sadece taklit yoluyla batılı yaşamı almak değildir. Batının ilerlemesini sağlayan düşünce yapısı ve kurumları kültürümüze uyarlayıp kullanmaktır.

https://www.atam.gov.tr/faaliyetler/projeler/ataturk-ansiklopedisi/ataturk-ansiklopedisi-temel-ilkeleri

https://bilgininkalesi.com/siniflar/8-sinif/konu-ozetleri/

Atatürk İlke ve İnkılapları Ders Notu

 

İlginizi Çekebilir

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir