Osmanlı Devleti’nin Fetih Siyaseti Ders Notu
Osmanlı Devleti’nin fetih siyaseti sadece savaşmak şeklinde değerlendirilemez. Osmanlı Devleti’nin gerçekleştirdiği fetihlerden sonra bölgede kalıcılığı sadece askeri üstünlükle sağlamamıştır. Devlet bir bölgeyi fethettikten sonra uyguladığı hoşgörü ve adalet politikası insanların gönüllerini de fethetmiş ve böylelikle kalıcı olabilmiştir. Bunun yanında çeşitli kurumlar vasıtasıyla da fethedilen bölgelerin halklarının devlete bağlılığı artırılmıştır.
Bunları şöyle sıralayabiliriz;
Abdalân-ı Rum:
Dervişler olarak da bilinirlerdi. Bu kişiler ordudan önce fethedilmesi planlanan yerlere giderler be bölge halkının gönüllerini kazanmaya çalışırlardı.
Ahiyân-ı Rum:
Esnaf birliğidir. dış saldırılar ve içteki isyanlar sonucunda bozulan devlet düzenini tekrar kurmakta önemli rol oynamışlardır.
Baciyân-ı Rum:
Ahi Evran’ın eşi Fatma Bacı tarafından kurulmuştur. Ülkeyi kültür, sanat edebiyat ve sosyal hayatta kalkındırmak ve gerektiğinde düşmana karşı koymak için kurulmuştur.
Gaziyan-ı Rum:
Vatan ve millet için canlarını feda etmekten çekinmeyen kahramanlara verilen isimdir.
Osmanlı Devleti’nin Fetih Siyasetinin Üç Unsuru
1. Gaza ve Cihat Anlayışı:
Fetihlerin temelini oluştururdu. Gaza İslamiyet’i korumak ve yaymak amacıyla gayrimüslimlerle yapılan kutsal savaşa verilen isimdi. Cihat ise İslamiyet’i her tarafa yaymak için yapılan her türlü faaliyeti içine alırdı.
2. İstimâlet Politikası
İstimâlet politikası, müsamaha ve tolerans göstererek fethedilen yerlerdeki gayrimüslim (Müslüman olmayan) halkı Osmanlı yönetimine ısındırmak anlamındadır. fethedilen yerde yaşayan halka karşı müsamaha ile yaklaşılmış, din ve ırk ayrımı yapılmaksızın herkese adil ve eşit davranılmıştır. Osmanlı yönetimi onları Müslüman olmaları için zorlamamış dil, din ve yaşam biçimlerine karışmamıştır. Böylece fethedilen yerlerde yaşayan halkın Osmanlı yönetimini kabulü kolaylaşmıştır.
3. Millet Sistemi:
Osmanlı Devleti, hâkimiyeti altında bulunan toplulukları inançlarına göre örgütleyip yönetmiştir. Osmanlı Devleti’nin kurduğu bu sisteme “millet sistemi” denilmiştir. Osmanlı Devleti gayrimüslim halkın sosyal ve kültürel yaşamına müdahale etmemiş, onların eğitim ve din gibi konularda kendi kararlarını alabilmelerine imkân sağlamıştır.
Fatih Sultan Mehmet Dönemi
İstanbul’un Fethi’nin Nedenleri:
Siyasi Nedenler:
* Bizans’ın, Osmanlı Devleti’nin Rumeli’deki ilerlemesine ve büyümesine engel olması
* Bizans’ın Anadolu beyliklerini Osmanlı Devleti’ne karşı kışkırtarak Anadolu’daki Türk birliğini bozmaya çalışması
* Bizans’ın Osmanlı şehzadelerini kışkırtarak Osmanlı Devleti’nde taht kavgalarına neden olması
* Bizans’ın, Avrupa-Hristiyan dünyasını kışkırtıp Haçlı Seferleri’ne zemin hazırlaması
* Anadolu ve Rumeli toprakları arasındaki bağlantının sağlanabilmesi için İstanbul’un alınmasının gerekmesi
Ekonomik Nedenler:
* İpek Yolu’nun Avrupa’ya açılan koluna hakim olmak
* Kara ve deniz ticareti bakımından İstanbul’un önemli bir konuma sahip olması
* Boğazlar yolu ile ekonomik canlılığın mevcudiyeti
Askeri Neden:
* Anadolu ve Rumeli arasındaki askeri geçişin kolaylaştırılmak istenmesi
Dinî Neden:
* II. Mehmed’in, Hz. Muhammed’in; “İstanbul elbet feth olunacaktır. Ne güzel kumandandır o kumandan ve ne güzeldir o askerler” hadisine layık olabilme düşüncesi
İstanbul’un fetih hazırlıkları
- Hıristiyan aleminin Bizans’a yardım etmesini engellemek için bazı Avrupa ülkeleri ile antlaşmalar yapıldı.
- Anadolu Hisarı’nın karşısına Rumeli Hisarı yapıldı. Bu hisarın yapılma nedeni Balkanlar’dan Karadeniz yolu ile yapılabilecek yardımları kesmek ve Boğazları kontrol altında tutmaktır.
- 400 parçalık bir donanma meydana getirildi.
- Muslihiddin, Saruca Sekban ve Macar Urban’a büyük kuşatma topları döktürüldü.
Bizans’ın İstanbul’un fethi hazırlıkları
- Avrupa’dan destek alındı.
- Haliç’in ağzına zincir gerildi. Haliç’e girilmesi engellendi
- Surlar tamir edildi.
İstanbul’un kuşatılması ve fethedilmesi
Kuşatma sırasında II.Mehmed 21 yaşındaydı. Genç ve kararlıydı, kendine güvenen azimli bir padişahtı. 6 Nisan 1453 tarihinde kuşatmaların başlamasıyla savaş başlamış oldu ve bu olay Avrupa’da büyük bir heyecan yarattı. Papa Bizans’a yardım etti ve 5 gemi gönderdi. Gemiler Osmanlı donanmasını geçerek Haliç’e girdi. Bu arada II. Mehmed gemilerini karadan Haliç’e indirdi. Osmanlı ordusu kutlu gün 29 MAYIS 1453 tarihinde İstanbul’u fethetti ve II. Mehmed’e FATİH unvanı verildi.
İstanbul’un Fethi’nin Türk tarihi açısından sonuçları
- Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi bitti, Yükseliş Dönemi başladı.
- İstanbul’un Fethi ile Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli toprakları arasındaki Bizans’ın yarattığı tehlike ortadan kalktı.
- İstanbul’un Fethi ile Karadeniz’i Akdeniz’e bağlayan ticaret yolları ele geçirildi.
- İpek Yolu’nun Avrupa’ya giden kolu ele geçirildi.
- İstanbul, Osmanlı Devleti’nin başkenti yapıldı ve II. Mehmed ülke alan, ülke açan anlamına gelen ‘Fatih’ ünvanını aldı.
- Osmanlı Devleti’nin İslâm Dünyası’ndaki saygınlığı arttı.
- Fener Rum Patrikhanesi Osmanlı himayesine girdi.
İstanbul’un Fethi’nin Dünya tarihi açısından sonuçları
- 1000 yıllık Bizans devleti sona erdi.
- İstanbul’un fethi Orta Çağ’ın sonu, Yeni Çağ’ın başlangıcı kabul edildi.
- Kalelerin ve surların top gülleleriyle yıkılacağı anlaşıldı. Bu gelişmeler Avrupa’da derebeylik rejiminin gücünü kaybetmesine ve mutlak krallıkların güçlenmesini sağladı.
- Fetihten sonra İtalya’ya giden Bizans bilginleri Rönesans hareketinin başlamasında etkili olmuşlardır.
- Ticaret yollarının Osmanlı Devleti’nin eline geçmesi Avrupalıları yeni arayışlara yöneltmiş ve Coğrafi Keşiflere sebep olmuştur.
- Avrupa ülkeleri İstanbul’da ilk sürekli elçilikler kurmaya başladılar.
- Ortodokslar koruma altına alınarak Avrupa’nın dini birliği önlendi.
Anadolu’da gerçekleşen Fetihler:
– Trabzon,
– Amasra,
– Konya,
– Sinop,
– Karaman,
– Erzincan,
Anadolu’daki fetihler Anadolu Türk Siyasi birliğini sağlamak için gerçekleştirilmiştir.
Balkanlardaki Fetihler:,
– Mora,
– Eflak,
– Boğdan,
– Arnavutluk,
– Sırbistan,
– Bosna Hersek,
Denizlerdeki Gelişmeler:
* Kırım fethedilmiştir.
- Böylece;
- Karadeniz Türk gölü haline geldi.
- İpek yolunun Karadeniz’e bağlanan kolu tamamen Osmanlı kontrolüne geçti.
* İmroz, Taşoz, Semadirek, Bozcaada, Limni,Midilli ve Eğriboz adalarını fethetti.
Yavuz Sultan Selim Dönemi
* 1514 yılında Safevi Devleti ile Çaldıran Savaşı yapılmıştır.
- Bu savaşta Şah İsmail yenilgiye uğratılarak Osmanlı Devleti’ne doğudan gelecek bir tehlike ortadan kaldırılmıştır.
– 1515 yılında Dulkadiroğulları Beyliği ile Turnadağ Savaşı yapılarak bu beyliğe son verilmiştir.
- Böylece Anadolu Türk Siyasi birliği kesin olarak sağlanmıştır.
– 1516 yılında Memlük Devleti ile Mercidabık Savaşı yapılmıştır.
- Bu savaşta Memlüklüler mağlup edilmiştir.
- Memlüklüler zayıflama sürecine girmiştir.
– 1517 yılında Memlük Devleti ile Ridaniye Savaşı yapılmış ve Memlük Devletine son verilerek Mısır fethedilmiştir.
Mısır’ın Fethi’nin Sonuçları:
– Suriye, Filistin, Lübnan ve Mısır Osmanlı Devletine katıldı.
– Halifelik Osmanlıların eline geçti.
– Mekke ve Medine’deki bulunan kutsal emanetler İstanbul’a getirildi.
– Doğu Akdeniz’den geçen Baharat Yolu Osmanlıların eline geçti.
Kanuni Sultan Süleyman Dönemi
* Kanuni Osmanlı tarihinde en uzun süreyle (46 yıl) hükümdarlık yapan padişahtır. Bu dönem Osmanlı Devleti’nin en parlak ve en muhteşem dönemidir
* Belgrad’ın fethiyle Orta Avrupa’nın kapıları Osmanlı’ya açıldı.
* Macarlarla Mohaç Meydan Savaşı yapılmıştır (1526)
- Mohaç Savaşı sonunda Macaristan alınarak Osmanlı Devleti’ne bağlandı.
- Macaristan’ın fethiyle Osmanlı Avusturya ile komşu oldu,
* Osmanlı Devleti’ne karşı oluşan Haçlı birliğini bozmak için Fransa’ya kapitülasyonlar verilmiştir.
* Viyana, Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı ordusu tarafından kuşatılmasıdır. Başarısız olan kuşatma sonucunda kale alınamamış ve Osmanlı ordusu İstanbul’a geri dönmüştür.
* Kanuni Döneminde de İstanbul, Mısır arasında gidip gelen Osmanlı ticaret ve hac gemilerinin zarar görmesi üzerine Rodos Adası 1522’de fethedildi.
* 1538’de Yunanistan’ın batı kıyısındaki Preveze bölgesinde karşılaşan Haçlı ve Osmanlı donanmaları savaşa başladı. Barbaros Hayreddin Paşa bu savaş sırasında denizlerde ilk defa hilal taktiğini uyguladı ve Haçlı donanmalarını
hızla çevirerek yok etti.
- Böylece Osmanlı Devleti Akdeniz’de de üstünlüğü ele geçirdi. Haçlılar
savaş tazminatı ödemeye mahkum edildiler
* Kanuni Sultan Süleyman 1538 ile 1553 yılları arasında Hindistan’a toplam dört deniz seferi düzenledi, ancak bu seferler başarısızlıkla sonuçlandı
Osmanlı Devleti’nde Denizlerdeki Diğer Gelişmeler:
* Cenevizlerin elinde bulunan ada Sokullu döneminde, Kaptan-ı Derya Piyale Paşa tarafından alınmıştır. Böylece Ege Denizindeki Türk hakimiyeti pekişmiştir. (1568)
* Kıbrıs Adası Venediklilerin elinde bulunuyordu. Venedikliler Mısır’ın fethinden sonra bu ada için Osmanlıya vergi ödemeye başladılar (1571)
* İnebahtı Deniz Savaşı’nda Osmanlı Devleti ilk büyük deniz yenilgisini almıştır.
Osmanlı Devleti’nin Fetih Siyaseti Ders Notu
Osmanlı Devleti’nin Fetih Siyaseti Ders Notu
