Amasya Genelgesi Ders Notu 22 Haziran 1919
Kim tarafından Hazırlanmıştır:
Amasya Genelgesi Mustafa Kemal tarafından hazırlanmıştır.
Kimler tarafından onaylanmıştır?
- Rauf (Orbay) Bey,
- Refet (Bele) Bey,
- Ali Fuat (Cebesoy) Paşa,
- Kazım Karabekir Paşa (Erzurum’daki 15. Kolordu Komutanı)
- Cemal Paşa (Konya’daki Ordu Müfettişi)
Bir Soru, Bir Cevap
Havza Genelgesi sadece Mustafa Kemal tarafından yayınlanmıştı. Peki Mustafa Kemal Amasya Genelgesi’ni neden farklı kişilerin de onaylamasını istemiştir?
Çünkü; Mustafa Kemal bireyselliğe son vermeyi, halk üzerindeki etkisini artırmayı ve geçerliliğinin devam etmesini sağlamayı amaçlamıştır.
Amasya Genelgesi’nin Amacı:
- Milli Mücadele’yi kişisel ve bölgesel olmaktan kurtarıp halka mal etmek,
- Direniş cemiyetlerini tek bir çatı altında birleştirmek için Sivas’ta ulusal bir kongre toplanmasını sağlamaktır
Maddeleri :
- Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikededir.
- İstanbul Hükümeti ve Padişah, üzerlerine düşen görev ve sorumluluğun gereklerini yerine getirememektedir. Bu durum, milletimizi yok olmuş gibi göstermektedir
İki Maddenin Ortak yorumu:
- Milli Mücadele’nin amacı, gerekçesi belirtilmiştir (Niçin yapıyoruz?)
- Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. (Nasıl başaracağız?)
Yorumlar:
- Milli Mücadele’nin yöntemi yani nasıl yapılacağı belirtilmiştir.
- Açıkça olmasa da ulusal egemenlikten ilk defa bahsedilmiştir. Yani yönetim (rejim) şeklinin değişeceğini göstermiştir.
- Milletin sesini dünyaya duyurmak için her türlü etki ve denetimden uzak milli bir kurulun oluşturulması gerekmektedir.
Yorum:
- Kurtuluş Savaşı kurumsallaştırılmak istenmiştir
- Ulusal örgütlenmenin ve hükümetin görevini üstlenecek olan bir Temsil Heyeti (Kurulu)’nin oluşturulması fikri ilk defa ortaya atılmıştır.
NOT: İlk kez Erzurum Kongresi’nde “Temsil Heyeti” adıyla bölgesel bir kurul oluşturulmuştur. Bu kurul Sivas Kongresi’nde tüm yurdu temsil eder hale getirilmiştir
- Anadolu’nun en güvenilir yeri olan Sivas’ta, milli bir kongrenin toplanması gerekmektedir.
- Bu kongreye her ilden, milletin güvenini kazanmış üçer delege katılacaktır.
- Bu delegeler Müdafaa-i Hukuk, Redd-i İlhak Cemiyetleri ve belediyeler tarafından seçilecektir.
Yorum: Milli mücadeleyi destekleyen kişilerin seçilmesini sağlamak amaçlanmıştır.
- Bu mesele milli bir sır olarak gizlenmeli ve gerekirse delegeler, yolculukları sırasında değişik isimler ve güzergâhlar kullanmalıdır
Yorum: İstanbul Hükümeti’nden, İtilaf Devletleri’nden ve azınlıklardan durumu gizlemek ve onların kongreyi engelleme girişiminde bulunmalarını engellemek amaçlanmıştır.
- Erzurum’da toplanacak olan kongreye katılacak delegeler, dağılmadan Sivas’a gelerek buradaki kongreye de katılacaklardır.
- Ordular kesinlikle dağıtılmayacak, askeri ve sivil yöneticiler, görevlerini terk ve teslim etmeyeceklerdir.
Yorum:
- İlk defa Mondros Mütarekesi’ne, İtilaf Devletleri’ne ve İstanbul yönetimine açıkça karşı çıkılmıştır.
- Gerektiğinde silahlı ve topyekûn bir mücadelenin yapılabileceğinin işaretleri verilmiştir.
DİKKAT EDELİM: Amasya Genelgesi’nin yayınlanması üzerine İtilaf Devletleri İstanbul Hükümeti’ne baskı yapmış ve Mustafa Kemal İstanbul’a çağrılmıştı. (2. Çağırılış)
- Bu gelişme üzerine Mustafa Kemal 9. Ordu Müfettişliğinden ve çok sevdiği askerlik mesleğinden istifa ettiğini, İstanbul’a dönmeyeceğini ve Anadolu’da mücadeleyi sürdüreceğini bildirmiştir.
Amasya Genelgesi’nin Önemi Nedir?
- Kurtuluş Savaşı’nın amacı, gerekçesi ve yöntemi ilk kez bu belge ile belirtilmiştir.
- İlk kez ulusal egemenlik temeline dayalı bir devlet düzeni öngörülmüştür.
- Ümmetçi düşünce yerine, ulus düşüncesini savunmuştur.
- Milli Mücadeleyi başlatan ilk resmi belgedir.
- Türk İnkılâbının “ihtilal” safhasını başlatmıştır.
- Mustafa Kemal’in resmi görevle yaptığı son çalışmadır
Amasya Genelgesi Ders Notu 22 Haziran 1919
