8.Sınıf İnkılap Tarihi I.İnönü Savaşı Ders Notu

8.Sınıf İnkılap Tarihi I.İnönü Savaşı Ders Notu

I. İnönü Savaşı (6-10 Ocak 1921)

Nedenleri:

1. TBMM Hükümetine Sevr Barış Antlaşması’nı zorla kabul ettirmek,
2. Eskişehir’i ele geçirerek Ankara’ya ulaşmak ve Milli Mücadele’yi sonlandırmak düşüncesi,
3. Henüz yeni kurulan Düzenli Ordu’yu daha fazla güçlenmeden ortadan kaldırma düşüncesi,
4. Yunanlıların İngilizlerden aldıkları desteği sürdürme isteği,

Savaş Yunan ordusunun taarruzuyla başlamıştır, Türk ordusu sayı ve donanım olarak kendilerinden üstün durumda olan Yunan ordusunu İnönü Mevzilerinde İsmet Paşa komutasında mağlup etmiştir. (10 Ocak 1921)

NOT:

Bu savaşta Yunanlılar ile ortak hareket eden Çerkez Ethem düzenli ordu tarafından mağlup edilmiş ve Çerkez Ethem Yunanlılara sığınmıştı.

Sonuçları Nelerdir?

İçerdeki Sonuçları:

• TBMM tarafından kurulan düzenli ordunun ilk başarısıdır.
• Türk halkının TBMM’ye ve Düzenli Ordu’ya olan güveni artmıştır. Aynı zamanda askere kayıt olanların sayısı da artmıştır.
• TBMM’nin halk üzerindeki otoritesi artmıştır.
• Teşkilat-ı Esasiye Kanunu kabul edilmiştir. (1921 Anayasası)

Yorum: Yeni kurulacak olan Türk Devleti’nin ilk anayasası kabul edilmiştir de diyebiliriz.

• İstiklal Marşı kabul edilmiştir (12 Mart 1921)

Dış Siyasetteki Sonuçları:

• Londra Konferansı toplanmıştır. (23 Şubat – 12 Mart 1921)

Neden toplanmıştır?

• Milli Mücadele’de öncelikle Doğu ve Güney Cephelerinde kazanılan başarılar ve devamında da I. İnönü Savaşını TBMM’nin kazanması İtilaf Devletlerini bu konferansı toplamaya itti.

İtilaf Devletlerinin Amaçları Nedir?

• Sevr Barış Antlaşmasını biraz daha yumuşatıp TBMM’ye kabul ettirmek,
• I. İnönü Savaşı’nda mağlup olan Yunan ordusuna toparlanması için zaman kazandırmak,

NOT: İtilaf Devletleri konferansa İstanbul hükümetini ve İstanbul hükümeti heyetinin içinde Mustafa Kemal veya TBMM tarafından seçilen bir delegeyi (üye –temsilci) davet etmişlerdi.

         Yorum:

• İtilaf Devletleri TBMM’yi resmen tanımamak için böyle bir yol izlemiş ve TBMM’yi konferansa doğrudan çağırmamıştır,
  • İtilaf Devletleri konferansa İstanbul Hükümeti temsilcileriyle birlikte TBMM temsilcisini de çağırarak iki taraf arasındaki çatışmadan yararlanmak istemiştir.

NOT: Mustafa Kemal, TBMM’nin ancak doğrudan çağırılması durumunda konferansa katılabileceğini bildirmişti.

• Bunun üzerine İtilaf Devletleri İtalya aracılığı ile TBMM’yi konferansa çağırmıştır.

Yorum: İtilaf Devletleri böylece TBMM’yi ilk kez hukuken tanımıştır.

Bilgi: Konferansa İstanbul Hükümetini temsilen katılan Tevfik Bey söz sırası kendisine geldiğinde “Söz milletin gerçek temsilcisi olan TBMM’nindir” diyerek söz hakkını TBMM temsilcisi Bekir Sami Bey’e bırakmıştır.

Yorum: Böylece İtilaf Devletleri’nin TBMM ile İstanbul Hükümeti arasındaki çatışmadan faydalanma düşüncesi geçersiz kalmıştır.

TBMM Türk Halkının faydasına (lehine) bir kararın çıkmayacağını bilmesine rağmen konferansa katılmıştır.

Çünkü;

• Türk halkının milli mücadeledeki haklılığını ve Misak-ı Milli’yi tüm dünyaya (dünya kamuoyuna) duyurmak istemişlerdir.
• İtilaf Devletlerinin TBMM hakkında “TBMM savaş yanlısıdır” şeklinde propaganda yapmasını önlemeyi düşünmüştür.
• TBMM kendisini uluslararası alanda İtilaf Devletlerine hukuken tanıtmak (kabul ettirmek) istemiştir.

Sonuç: İtilaf Devletleri Sevr Barış Antlaşmasını biraz yumuşatıp TBMM’nin önüne getirmiş ancak milli menfaatlere tamamen aykırı olan antlaşma metni TBMM tarafından reddedilmiştir.

Konferansın Önemi:

• TBMM, Misak-ı Milli’yi ve milli mücadelenin haklılığını dünya kamuoyuna duyurmuştur.
  • TBMM, İtilaf Devletleri tarafından hukuki olarak tanınmıştır,

NOT: İtilaf Devletlerinin Sevr Barış Antlaşması gibi ağır maddeleri olan bir antlaşmada değişliğe gitmesi Anadolu’da başlayan milli mücadelenin başarıya doğru gittiğini gösterir.

Afgan Dostluk Antlaşması (1 Mart 1921)

TBMM ile Afganistan arasında imzalanmıştır.

Maddeleri:

1. Türkiye Afganistan’a subay ve öğretmen gönderecek ve bunlar en az beş yıl Afganistan’da görev yapacaktır,
2. Taraflardan birisi saldırıya uğrarsa diğeri yardıma gidecektir,
3. TBMM Afganistan’ın, Afganistan da TBMM’nin (Yeni Türk Devletinin) bağımsızlığını tanıyacaktır,

Önemi: Afganistan, TBMM’nin varlığını tanıyan ilk İslam (Müslüman) Devleti’dir.

Moskova Antlaşması (16 Mart 1921)

TBMM ile Sovyet Rusya arasında imzalanmıştır.

Antlaşmanın imzalanmasında;

• TBMM’nin milli mücadele sürecine elde ettiği askeri başarılar,
  • Rusya’nın Ermenilere Doğu Anadolu’dan toprak koparma düşüncesinden vazgeçmesi,
  • TBMM’nin doğu sınırını kesinleştirmek ve cepheyi kapatmak istemesi,

Maddeleri:

1. Taraflardan birinin tanımadığı uluslararası antlaşmayı diğeri de tanımayacaktır,

Yorum:

• Sovyet Rusya’nın Sevr Barış Antlaşmasını reddettiğini gösterir.
  • Misak-ı Milli’nin Sovyet Rusya tarafından tanındığını gösterir.
  • TBMM ile Sovyet Rusya’nın uluslararası alanda birlikte hareket edeceğini gösterir.

Not: Sovyet Rusya kapitülasyonları da reddetmiştir.

• Çarlık yönetimi ile Osmanlı Devleti arasında imzalanmış olan tüm antlaşmalar geçersiz kabul edilecektir.

Yorum: İki taraf da kendinden önceki yönetimleri reddetmiştir.

• Taraflar arasında ekonomik, siyasi ve kültürel ilişkiler kurulacaktır.
• Sovyet Rusya, Batum’un Gürcistan’a bırakılması şartıyla Ermenistan ile TBMM arasında imzalanan Gümrü Antlaşmasını onaylayacaktır.

Yorum: Batum’un Gürcistan’a bırakılması Misak-ı Milli’den verilen ilk tavizdir.

• Her iki taraf da birbirlerinin bağımsızlığına saygı duyacak ve her devlet kendi geleceğine kendisi karar verecektir.

• Boğazların uluslararası ticarete açılabilmesi için Karadeniz’e kıyısı olan devletlerin temsilcilerinin katılacağı bir konferans düzenlenecektir.

Antlaşmanın Önemi:

• Misak-ı Milli ve TBMM ilk kez batılı büyük bir devlet tarafından tanınmıştır,

8.Sınıf İnkılap Tarihi I.İnönü Savaşı Ders Notu